Συνήθως επικοινωνεί κάποιος από εσάς μαζί μου. Ήθελα, όμως, να επικοινωνήσω κι εγώ μαζί σας. Μαζί σου.
Με σένα που τηλεφώνησες και ανακουφίστηκες.
Με σένα που τηλεφώνησες και τελικά δε μίλησες, το έκλεισες βιαστικά.
Με σένα που τηλεφωνείς συχνά.
Με σένα που τόσες φορές σκέφτηκες να καλέσεις, αλλά τελικά κάτι σε κράτησε.
Με σένα που δε γνωρίζεις για τη Γραμμή 10306, αλλά έχεις βρεθεί στη θέση να λες: «δεν ξέρω πού να τα πω, ποιος να μ’ ακούσει…».
Ήθελα να σου πω ότι είμαι εδώ.
Μπορείς να πάρεις τηλέφωνο. Θα το σηκώσω. Θα σε ακούσω. Αξίζει κάθε προβληματισμός που έχεις, κάθε δύσκολη σκέψη, οποιοδήποτε συναίσθημα. Θα σε ακούσω.
«Οι γονείς μου με πιέζουν τόσο πολύ! Σήμερα μου είπαν…», «Οι παλμοί μου έχουν ανέβει και δεν μπορώ να ηρεμήσω, δεν καταλαβαίνω τι μου συμβαίνει!», «Σκέφτομαι να ξεκινήσω ψυχοθεραπεία, σε ποιο δημόσιο φορέα μπορώ να απευθυνθώ;», «Πόσο θα κρατήσει αυτή η κατάσταση; Έχω εξαντληθεί!». Θα σε ακούσω. Θα μιλήσουμε όσο χρειάζεσαι. Έπειτα, θα κλείσεις το τηλέφωνο. Ίσως πέσεις για ύπνο, ίσως συνεχίσεις να πλένεις τα πιάτα, ίσως καλέσεις ένα φίλο, ίσως ρίξεις μια ματιά στο Instagram, ίσως σκέφτεσαι όσα συζητήσαμε.
Δεν είναι εύκολα αυτά που περνάμε. Όχι μόνο τώρα με την πανδημία και το lockdown. Γενικώς, το «μέσα» μας συχνά γίνεται ζόρικο. Το ξέρεις καλά, το ξέρω κι εγώ.
Είμαι η Γραμμή 10306 και θα σε ακούσω. Μπορείς να με καλέσεις χωρίς χρέωση και δε χρειάζεται να μου πεις το όνομά σου. Μπορεί να είσαι 15, μπορεί 75. Μπορείς να με καλέσεις όλο το 24ωρο. Μπορείς να με καλέσεις κάθε μέρα της βδομάδας, όλες τις ημέρες του χρόνου. Να σου το πω απλά; Μπορείς να με καλέσεις όποτε θελήσεις. Εδώ πάντα θα υπάρχει χώρος και χρόνος για σένα.
Είμαι η Γραμμή 10306.
Νιώθω το θυμό σου. Θυμώνω κι εγώ.
Χαίρομαι μαζί σου.
Πονάω μαζί σου.
Λυπάμαι μαζί σου.
Φοβάμαι μαζί σου.
Και το κυριότερο;
Μαζί σου.
Η Γραμμή 10306 έχει πρόσωπο. Εμάς, εσάς, τη δύναμη του Εμείς.
Η Επιστημονική Ομάδα
Χαράλαμπος Παπαγεωργίου, Ομότιμος Καθηγητής Ψυχιατρικής ΕΚΠΑ, Διευθυντής ΕΠΙΨΥ, Πρόεδρος Επιστημονικής Επιτροπής
Μενέλαος Θεοδωρουλάκης, PhD Κοινωνικής, Πολιτικής και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πρόεδρος Ομοσπονδίας «ΑΡΓΩ», Υπεύθυνος Έργου
Θεοδώρα Σκαλή, ΕΔΙΠ Ψυχολογίας, MSc, PhD, Ιατρική Σχολή, Α΄Ψυχιατρική Κλινική ΕΚΠΑ, Υπεύθυνη Εκπαίδευσης και Επιστημονικής Εποπτείας
Μαρίνα Οικονόμου, Καθηγήτρια Ψυχιατρικής, Α΄Ψυχιατρική Κλινική ΕΚΠΑ
Καβαδάτος Αλέξιος, Ψυχολόγος, MSc Κλινική Ψυχολογία, Μέλος ΔΣ Ομοσπονδίας “ΑΡΓΩ”
Η Ομάδα Προβολής
Άννα-Μαρία Σακελλαρίου, Ψυχολόγος
Τραϊάνα Αθανασιάδου, Ψυχολόγος
Μάριος Γκόλιας, Ψυχοθεραπευτής
Σπυρίδων Κασιμάτης, Ψυχοθεραπευτής
Ασημίνα Μαρούγκα, Ψυχοθεραπεύτρια
Διοικητική Υποστήριξη
Ευγενία Γιάννου
Ιφιγένεια Παπαγεωργίου
Τεχνική Υποστήριξη
Τμήμα Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών ΕΚΠΑ
Ιστορικό Λειτουργίας
Η γραμμή «στήθηκε» με τη διαδικασία του επείγοντος από μέλη ΔΕΠ και ΕΔΙΠ της πανεπιστημιακής κοινότητας του Αιγινητείου (Δελτίο Τύπου ΕΚΠΑ–Αιγινήτειο, 17 Μαρτίου 2020) – και φυσικά «αγκαλιάσθηκε» θερμά από τον πρύτανη του ΕΚΠΑ Θάνο Δημόπουλο. Αφορμή στάθηκε η σκέψη της Καθηγήτριας Ψυχιατρικής Μαρίνας Οικονόμου, που είχε προηγούμενη τέτοια εμπειρία στη Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη (210 6515600, η οποία μετατράπηκε στον τετραψήφιο αριθμό 1034, γραμμή που λειτούργησε από τον Μάϊο 2008 μέχρι τον Ιούνιο 2014, οπότε και σταμάτησε ελλείψει χρηματοδότησης), που ασπάστηκε αμέσως ο διευθυντής της Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής ΕΚΠΑ, Χαράλαμπος Παπαγεωργίου.
Συνεπικουρούμενοι στο εγχείρημα αυτό αρχικά από τους συνεργάτες τους Γιάννη Ζέρβα, Καθηγητή Ψυχιατρικής, Φραγκίσκο Γονιδάκη, Αναπληρωτή Καθηγητή Ψυχιατρικής, Θεοδώρα Σκαλή, ΕΔΙΠ Ψυχολογίας, Κωνσταντίνο Κοντοάγγελλο, Ψυχίατρο επί θητεία στην Α΄ Ψυχιατρική Κλινική, Ειρήνη Παπαθανασίου, Κοινωνική Λειτουργό, Νίκη Σαγιάννη, γραμματέα της διεύθυνσης της Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής, οργάνωσαν αμέσως μια τηλεφωνική γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης και έκαναν «προσκλητήριο» συμμετοχής στους εργαζόμενους της Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής, οι οποίοι και ανταποκρίθηκαν αμέσως.
Έτσι, δήλωσαν εθελοντική συμμετοχή εργαζόμενοι από το πανεπιστημιακό προσωπικό και το προσωπικό υγείας του Νοσοκομείου, ειδικευόμενοι Ψυχίατροι και Νευρολόγοι, μεταπτυχιακοί φοιτητές Ψυχολογίας και εξωτερικοί συνεργάτες της Κλινικής. Στήθηκε «ερασιτεχνικά και παρορμητικά», με κέφι και πολλή προθυμία προς βοήθεια των πολιτών στην πανδημία του κορωνοϊού SARS-CoV-2 και της λοίμωξης COVID-19, τον Μάρτιο 2020, που οι ΗΠΑ άρχισαν να μπαίνουν στον «χορό» της πανδημίας και η πραγματικότητα της γειτονικής Ιταλίας ηχούσε ήδη τρομακτικά στα «αυτιά» της χώρας μας.
Η γρήγορη ανήσυχη σκέψη στην οποία όλοι προέβημεν, ήταν ότι «μπήκαμε» αιφνιδίως σε κάτι πρωτόγνωρο και πολύ φοβιστικό, χωρίς προηγούμενο και με ασαφή εξέλιξη. Η πανδημία μας «έπιασε» απροετοίμαστους, σαν «κεραυνός εν αιθρία». Αντιδράσαμε χαλαρά αρχικά, αγχωδώς στη συνέχεια, και ενεπλάκημεν με μια συνθήκη που κινητοποίησε αρχέγονους φόβους και αγωνίες, μη διαχειρίσιμες τις περισσότερες φορές, λόγω του κατακλυσμιαίου χαρακτήρα τους, συνθήκη που κάνει τον άνθρωπο να παλινδρομεί σε πρώιμα άγχη και που «ακινητοποιεί» και «παγώνει» το επιβιωτικό σύστημα αμυνών.
Επιπλέον, αμέσως φάνηκε ότι θα αλλάξει και ο τρόπος συναλλαγής και επικοινωνίας των ανθρώπων – ένας άλλος ασαφής φόβος και αυτός- πράγμα για το οποίο πάλι δεν υπήρχε προηγούμενο. Με αυτά υπόψιν μας, γρήγορα και ερασιτεχνικά οργανώσαμε τη γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης εντός Αιγινητείου, θεωρώντας ότι οι άνθρωποι θα χρειαστούν ψυχική στήριξη και γρήγορα!
Βασιζόταν σε μια μόνο κεντρική τηλεφωνική γραμμή, 210 7297 957, που αντιστοιχούσε στο τηλέφωνο στο γραφείο του καθηγητή Ψυχιατρικής Ι. Ζέρβα, επτά ημέρες την εβδομάδα, όπου η εξαιρετική συνάδελφος Ειρήνη Παπαθανασίου, πέντε ημέρες την εβδομάδα 10.00-20.00, σήκωνε το τηλέφωνο, έκανε ένα πρώτο «άκουσμα», μια mini ανάλυση του αιτήματος και έδινε στον καλούντα τα τηλέφωνα των ειδικών ψυχολόγων, ψυχιάτρων, ψυχοθεραπευτών ή/και κοινωνικών λειτουργών που ήταν σε βάρδια, ώστε να πάρει και να ζητήσει βοήθεια. Τα σαββατοκύριακα την αντικαθιστούσαν εξίσου ικανοί και αποτελεσματικοί συνάδελφοι στο ίδιο ωράριο. Την Παιδοψυχιατρική υποστήριξη είχε η Υπηρεσία Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων της Α ́ Ψυχιατρικής Κλινικής.
Οι βάρδιες ήταν δίωρες αρχικά και πολλοί συμμετέχοντες είχαν πολλά δίωρα κάθε μέρα. Και τα σαββατοκύριακα! Ακόμη και ο διευθυντής της Κλινικής! Όλοι! Χωρίς δεύτερη σκέψη!
Η αρχική πρόβλεψη ήταν – εκτός της τηλεφωνικής στήριξης – και στήριξη με τηλεδιάσκεψη με πέντε γραμμές skype. H τηλεδιάσκεψη λειτούργησε μόνο μια ημέρα, κατόπιν ετέθη θέμα ασφάλειας και προστασίας των προσωπικών δεδομένων των καλούντων, και παρέμεινε μόνο η τηλεφωνική στήριξη.
Οι συμμετέχοντες επαγγελματίας υγείας ήταν περίπου 100 και όλο πλήθαιναν οι προσφορές για βάρδιες, όσο μαθευόταν το εγχείρημα. Ο κάθε ειδικός συμμετείχε σε εθελοντική βάση – πέραν των όποιων ερευνητικών, διδακτικών, επαγγελματικών υποχρεώσεών του, που για πολλούς δεν σταμάτησαν ποτέ. Ιδιώτες συνάδελφοι ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχίατροι, που «γνωρίζονταν» με κάποιο τρόπο με την Α΄ Ψυχιατρική, επίσης άρχισαν να συμμετέχουν στη γραμμή και να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους εθελοντικά.
Με βάση αυτήν την πρώτη «ερασιτεχνική» λειτουργία, διαμορφώθηκε η μεθοδολογία και οργανώθηκε η λειτουργία της Γραμμής Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306, αρχές Απριλίου 2020, μια 24ωρη δωρεάν «ανοιχτή» γραμμή επικοινωνίας, η οποία παρείχε ανώνυμα και εμπιστευτικά ενημέρωση για τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες του Covid-19 και σιγά σιγά και για άλλα αιτήματα, καθώς και ψυχιατρική, ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη. Η Γραμμή προσέφερε ένα παράθυρο διαλόγου, συμβουλών και ελπίδας και έδινε τη δυνατότητα σε άτομα που αντιμετωπίζουν κάποιο θέμα ψυχικής υγείας, όπως παθολογικό άγχος, παθολογικό φόβο ή πανικό να μιλήσουν, να στηριχθούν και να «έλθουν πιο κοντά» στην ουσία του προβλήματος που τους έκανε να καλέσουν το 10306 μέσω των παρακάτω επιλογών υποστήριξης:
- Παροχή ψυχολογικής στήριξης (24ωρη λειτουργία – Ψυχολόγοι ή/και Ψυχοθεραπευτές)
- Παροχή ψυχιατρικής βοήθειας σε πάσχοντες από ψυχικό νόσημα (08.00-20.00 – Ψυχίατροι)
- Παροχή ψυχολογικής στήριξης παιδιών και οικογενειών (24ωρη λειτουργία – Παιδοψυχολόγοι, Παιδοψυχίατροι). Την κύρια ευθύνη έχει ο φορέας «Χαμόγελο του Παιδιού».
- Παροχή ψυχολογικής στήριξης υγειονομικού προσωπικού (08.00 -20.00)
- Παροχή κοινωνικής στήριξης (00-20.00/Κοινωνικοί Λειτουργοί)
Η μετατροπή της αρχικής γραμμής σε τηλεφωνική γραμμή πενταψήφιου νούμερου πανελλαδικής εμβέλειας ήταν αποτέλεσμα σύμπραξης του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών-Α’ Ψυχιατρική Πανεπιστημιακή Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, και του Υπουργείου Υγείας-Γενική Γραμματεία Δημόσιας Υγείας και υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το «Χαμόγελο του Παιδιού», το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης και την Ομοσπονδία Φορέων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης και Ψυχικής Υγείας «ΑΡΓΩ», με διάθεση προσωπικού από 40 φορείς εργαζομένων επαγγελματιών ψυχικής υγείας ΝΠΙΔ-μέλη της. Αργότερα εντάχθηκε και η Εθνική Εταιρεία Ψυχοθεραπείας Ελλάδας (ΕΕΨΕ) με εθελοντές από τα μέλη της. Επιπροσθέτως, συνέχιζαν να συμμετέχουν εθελοντικά και οι εργαζόμενοι από το πανεπιστημιακό προσωπικό και το προσωπικό υγείας του Αιγινητείου Νοσοκομείου, ειδικευόμενοι Ψυχίατροι και Νευρολόγοι, μεταπτυχιακοί φοιτητές Ψυχολογίας και εξωτερικοί συνεργάτες της Α΄ Ψυχιατρικής κλινικής. Συνολικά στη φάση αυτή συμμετείχαν 300 άτομα περίπου – όλοι ψυχολόγοι, ψυχίατροι, κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχοθεραπευτές.
Στο πλαίσιο αυτό η Α’ Ψυχιατρική Κλινική ΕΚΠΑ είχε τη συνολική επιστημονική ευθύνη και εποπτεία της Γραμμής, καθώς και την ευθύνη της οργάνωσης και λειτουργίας της επιλογής 2 και 4 και συμμετείχε επίσης με στελέχη της στην επιλογή 1,2 και 3. Η Ομοσπονδία Φορέων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης και Ψυχικής Υγείας «ΑΡΓΩ» είχε την οργανωτική και λειτουργική ευθύνη από κοινού με την Α’ Ψυχιατρική της επιλογής 1 και 5 και το «Χαμόγελο του Παιδιού» της επιλογής 3. Το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης υποστήριξε μεθοδολογικά και με πληροφοριακό υλικό την επιλογή 5 και την συνολική λειτουργία της γραμμής.
Οι συμμετέχοντες στη Γραμμή υποστηρίχθηκαν με γραπτό υλικό ποικίλου τύπου, βάσει σύγχρονων επιστημονικών δεδομένων για την ψυχική υγεία που συνέγραφαν ή/και επιμελούνταν στελέχη της Α’ Ψυχιατρικής Κλινικής. Επίσης, συμμετείχαν σε εξ αποστάσεως σεμινάρια για τη διαχείριση του πένθους, τη διαχείριση του άγχους, την αυτοκτονικότητα, τη γενικότερη διαχείριση αιτημάτων μέσω τηλεφώνου, καθώς και θέματα λειτουργίας τηλεφωνικών γραμμών παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
Περαιτέρω, οργανώθηκε μια οnline ομάδα διασύνδεσης των ειδικών στις βάρδιες μέσω Viber – ομάδα που λειτουργούσε για τους ειδικούς στην επιλογή 1, 4 και 5 της Γραμμής – και ως εκ τούτου υπήρχε συνεχής on-line υποστήριξή τους από στελέχη της επιστημονικής και οργανωτικής ομάδας και, επιπλέον, σταθερή υποστήριξη από ψυχίατρο και ψυχολόγους της εφημερίας του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής, κυρίως στην βραδινή βάρδια (20:00-02:00), που δεν λειτουργούσε η επιλογή 2. Σημαντικό εργαλείο για τους παρέχοντες υπηρεσίες στους καλούντες ήταν ο πίνακας διαθέσιμων ειδικών υπηρεσιών (service mapping), στις οποίες παρέπεμπαν οι επαγγελματίες για διάφορα ψυχοκοινωνικά θέματα.
Τέλος, όλοι οι συμμετέχοντες στις βάρδιες είχαν εποπτεία ομαδική ή/και ατομική σε εβδομαδιαία βάση.
Καθώς η πανδημία συνεχιζόταν, λόγω των αναγκών που αναδεικνύονταν από τη λειτουργία της γραμμής, η Α’ Ψυχιατρική Κλινική, για τη συστηματικότερη υποστήριξη συγκεκριμένων περιπτώσεων καλούντων οργάνωσε δύο εθελοντικές ομάδες υποστήριξης: την ομάδα «Μένω στο σπίτι με βοήθεια» για την υποστήριξη ατόμων που αισθάνονταν απομονωμένα και χωρίς φυσική ή άλλη επαφή με οικεία πρόσωπα και την ομάδα «Μειώνουμε το άγχος μαζί» για την υποστήριξη ατόμων που αντιμετώπιζαν έντονες αγχώδεις διαταραχές, ομάδες που ενίσχυσαν σημαντικά την δυνατότητα παρέμβασης της Γραμμής σε περισσότερους καλούντες. Λειτούργησαν αυτές οι δύο ομάδες ως το τέλος Μαΐου 2020.
Τέλος, υπήρξε συνεργασία τόσο με την Γραμμή παρέμβασης για την αυτοκτονία 1018 όσο και με την Γραμμή SOS 15900 για την ενδοοικογενειακή βία, καθώς και με άλλες γραμμές παρέμβασης στην κρίση, καθώς και με τις αρμόδιες κατά περίπτωση δημόσιες υπηρεσίες και βέβαια με πολλές μονάδες ψυχικής υγείας και ιδιαίτερα την μονάδα κατ’ οίκον ψυχιατρικής φροντίδας της ΑΜΚΕ ΙΑΣΙΣ, στην οποία παραπέμφθηκαν αρκετά περιστατικά από το λεκανοπέδιο της Αττικής. Υπήρξε βέβαια και ομάδα διοικητικής υποστήριξης που συντόνιζε θέματα βαρδιών, εκπαιδευτικών συναντήσεων, εποπτειών, επίλυσης τεχνικών προβλημάτων (επικοινωνία με ΟΤΕ, εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, κ.λπ.).
Στην πορεία και κατά την-καλή- εξέλιξη της πανδημίας, λόγω μείωσης των κλήσεων από τον Μάιο 2020 οι 5 επιλογές κλήσης συρρικνώθηκαν σε 2 (επιλογή 1 και επιλογή 3) και όλοι οι εθελοντές από διάφορους φορείς προσέφεραν σε αυτές.
Από αρχές Ιουλίου έως και Σεπτέμβριο 2020 η επιλογή 1 έπαψε να λειτουργεί σε 24ωρη βάση και λειτούργησε σε 12ωρη βάση (09.00-21.00). Επίσης, συνέχισε να λειτουργεί και η επιλογή 2 σε 12ωρη βάση, 09.00-21.00 για κοινωνικά θέματα, καθώς και η επιλογή 3, για θέματα παιδιών και εφήβων.
Η γραμμή συνέχισε τη λειτουργία της και μετά τον Σεπτέμβριο, με απόφαση της πολιτείας και την σύμφωνη γνώμη της επιστημονικής επιτροπής, και για λόγους πιθανής αναζωπύρωσης της πανδημίας και γιατί η φάση «Μένω ασφαλής, προσέχω, τηρώ αποστάσεις», θεωρήθηκε πιο δύσκολη από κάθε προηγούμενη και λόγω της χρονικής διάρκειας της πανδημίας, και της συνακόλουθης κόπωσης των ανθρώπων, και της ατομικής ευθύνης και των συνακόλουθων αγωνιών και ανησυχιών που ενέπλεκε.
Η περαιτέρω όμως λειτουργία της – πέραν των συναφών με τον κορωνοϊό αιτημάτων που ατόνισαν ανέδειξε ποικίλες και σημαντικές ανάγκες ψυχοκοινωνικής μέριμνας σε όλη την επικράτεια.
Ο χαρακτήρας της γραμμής συνέχισε να είναι «ψυχοκοινωνικής υποστήριξης» για κάθε αίτημα καλούντος. Αποτέλεσε γραμμή ψυχικής ενδυνάμωσης των καλούντων και «πύλης εισόδου» στο σύστημα υγείας ατόμων που ουδέποτε θα αναζητούσαν βοήθεια ή/και που ο γεωγραφικός τόπος κατοικίας τους δεν διαθέτει τέτοιες υπηρεσίες. Επιπροσθέτως, ο ανώνυμος και «τηλεφωνικός» της χαρακτήρα βοηθούσε πολύ τους καλούντες στο «πέρασμα» από τον φόβο στιγματισμού για λόγους ψυχικής υγείας στην αναζήτηση βοήθειας μέσα από την ασφάλεια του σπιτιού τους και της ανωνυμίας τους.
Με βάση τις άνωθεν παρατηρήσεις η συντονιστική και επιστημονική επιτροπή εκπόνησε μελέτη μετεξέλιξης της υπάρχουσας γραμμής με στόχο την κάλυψη όλων αυτών των ποικίλω αναγκών, την οποία υπέβαλε στο Υπουργείο Υγείας και στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Από τον Οκτώβριο 2020, διαβλέποντας την έξαρση της πανδημίας η επιλογή 1 και 3 της γραμμής 10306 λειτούργησε ξανά σε 24ωρη βάση, και η επιλογή 2 συνέχισε τη λειτουργία της σε 12ωρη βάση. Η επιλογή 1 υποστηρίχθηκε με δύο ψυχίατρους, που διέθεσε η Πρυτανεία ΕΚΠΑ– από τον Ιούνιο 2020 – με ωράριο παροχής υπηρεσιών 09.00-21.00. Οι καλούντες σε αυτή τη φάση είναι άνθρωποι κουρασμένοι ή/και θυμωμένοι άνθρωποι από τη συνθήκη της πανδημίας. Επίσης, συνεχίζουν να καλούν σταθερά άνθρωποι με χρόνια προβλήματα ψυχικής υγείας, καθώς και μοναξιάς.
Στην κλιμάκωση της πανδημίας και την αύξηση των κρουσμάτων COVID-19, για συστηματικότερη παροχή βοήθειας σε καλούντες που νοσούν ή/και συγγενείς νοσούντων, η Α΄ Ψυχιατρική Κλινική δημιούργησε μέσω παραπομπών από τις επιλογές της Γραμμής το πρόγραμμα «Απομόνωση χωρίς μοναξιά». Το πρόγραμμα από τον Νοέμβριο 2020 παρείχε σταθερή ψυχολογική στήριξη μέσω τηλεδιάσκεψης σε νοσούντες από την πανδημία που αναζητούσαν βοήθεια σε αυτή τη δύσκολη στιγμή της ζωής τους. Ως εκ τούτου, ζητείτο συναίνεση και καταγράφονταν από τον ψυχολόγο/κοινωνικό λειτουργό./ψυχοθεραπευτή βάρδιας στη Γραμμή 10306 τα στοιχεία επικοινωνίας του καλούντος και μεταφέρονταν στην υπεύθυνη κοινωνική λειτουργό του προγράμματος και έτσι ξεκινούσε η περαιτέρω συνεργασία.
Η 10306 Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης, χρηματοδοτήθηκε με δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) στο πλαίσιο της Διεθνούς Πρωτοβουλίας Δράσης για τον COVID-19. Μέχρι την έναρξη της χρηματοδότησης, Δεκέμβριος 2020, η Γραμμή συνέχισε τη λειτουργία της με εθελοντές ειδικούς ψυχικής υγείας και 18 άτομα προσλήψεις του Υπουργείου Υγείας από τον Ιούνιο 2020 για τη σταθερή κάλυψη των νυχτερινών βαρδιών της.
Στη μετεξέλιξή της μέσω της χρηματοδότησης αυτής η γραμμή συνεχίζει τη λειτουργία της σε ένα πιο οργανωμένο πλαίσιο παροχής ποικίλων ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών (ψυχολογικής υποστήριξης, ψυχιατρικής υποστήριξης, ψυχοθεραπείας online, αυτό-ψυχοθεραπείας, μέσω αυτοματοποιημένου συστήματος, κ.λπ.) με επιστημονική και συντονιστική ομάδα έργου τούς: Χαράλαμπο Παπαγεωργίου, Καθηγητή Ψυχιατρικής, ΕΚΠΑ, Δ/ντής Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής, Μαρίνα Οικονόμου, Καθηγήτρια Ψυχιατρικής, ΕΚΠΑ, Ελένη Λαζαράτου, Καθηγήτρια Παιδοψυχιατρικής, ΕΚΠΑ, Φραγκίσκο Γονιδάκης, Αναπληρωτή Καθηγητή Ψυχιατρικής, ΕΚΠΑ, Θεοδώρα Σκαλή, ΕΔΙΠ Ψυχολογίας, Msc, PhD, ΕΚΠΑ, Μενέλαο Θεοδωρουλάκη, PhD Κοινωνικής Πολιτικής και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας,Πρόεδρος Ομοσπονδίας «ΑΡΓΩ», Κωνσταντίνο Κοντοάγγελο, Ψυχίατρο επί θητεία, PhD, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, ΕΚΠΑ
Ειδικότερα, οι χρήστες θα μπορούν να επικοινωνούν με τα στελέχη και τους συνεργαζόμενους φορείς της Γραμμής Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης μέσω πολλαπλών διαύλων επικοινωνίας, σύμφωνα με τη διεθνή τάση στις υπηρεσίες εξυπηρέτησης και τηλε-υποστήριξης, ως εξής:
- Tηλεφωνικό κέντρο
- Εφαρμογές για κινητά τηλέφωνα
- Διαδικτυακό portal της Γραμμής Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης που θα υποστηρίζει και την επικοινωνία μέσα από κοινωνικά δίκτυα.
Τα ψηφιακά κανάλια (ΙΙ, ΙΙΙ) θα επιτρέπουν πέρα από τη δυνατότητα για επικοινωνία και υποβολή αιτημάτων, και την αυτόνομη λήψη υπηρεσιών και πληροφοριών (self-service), τόσο σε πολίτες/ασθενείς, όπου χρήζουν προσοχής και βοήθειας, όσο και στους ειδικούς, που επωμίζονται την αποστολή της ενδεικνυόμενης ψυχοκοινωνικής μέριμνας.
Τα αιτήματα υποστήριξης και τα στοιχεία για τις περιπτώσεις υποστήριξης (support cases), από όποιο κανάλι και να έχουν προέλθει, θα καταγράφονται και διαχειρίζονται μέσα από ένα επιχειρησιακό σύστημα διαχείρισης αιτημάτων που θα επικοινωνεί με τα άλλα υποσυστήματα: Βάση Γνώσης και Μητρώο Ειδικών και Φορέων που θα λειτουργεί ως Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών για τις παρεχόμενες υπηρεσίας ψυχικής υγείας στην Ελλάδα.
Το Μητρώο Ειδικών και Φορέων θα περιλαμβάνει όλες τις πληροφορίες για τους εμπλεκόμενους στον τομέα Ψυχικής Υγείας, και ειδικά για τους συμμετέχοντες στην Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης, οι οποίες θα αξιοποιούνται τόσο ως έγκυρη και αξιόπιστη πληροφόρηση προς το κοινό, όσο και για την επιχειρησιακή λειτουργία της Γραμμής Στήριξης (διαδικασίες ανάθεσης περιπτώσεων, λειτουργίας τηλεφωνικού κέντρου, κ.λπ.).
Η Βάση Γνώσης θα είναι το αποθετήριο γνώσης της ομάδας λειτουργίας της Γραμμής που θα περιλαμβάνει τόσο οδηγίες, καλές πρακτικές και πληροφορίες σχετικά με τη στήριξη πολιτών, όσο και μελέτη περιπτώσεων, συνήθεις ερωτήσεις/απαντήσεις και ειδικές περιπτώσεις που θα συλλέγονται και καταγράφονται συνεχώς.
Τέλος, θα υπάρχει μια ψηφιακή εκπαιδευτική εργαλειοθήκη για τη συνεχιζόμενη κατάρτιση των ειδικών (ιατροί, φροντιστές) με σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία.
Έτσι, μέσα από τη Γραμμή 10306 όλες οι κατηγορίες των χρηστών θα έχουν στη διάθεσή τους εργαλεία, που έχουν σχεδιαστεί και υλοποιηθεί ώστε να τους είναι χρήσιμα στην καθημερινότητά τους και να τους δίνουν μια σχετική αυτονομία στη πρόσβαση και την διαχείριση της πληροφόρησης και των αιτημάτων τους για υπηρεσίες ψυχικής υγείας, μέσω της τομεοποιημένης βάσης δεδομένων για τις παρεχόμενες υπηρεσίες ψυχικής υγείας, που θα αποτελεί το υπόβαθρο για παραπομπή στις υπηρεσίες μέσω της τηλεφωνικής γραμμής 10306, συμπληρώνοντας έτσι τις υπηρεσίες τηλε-υποστήριξης της ομάδας των ειδικών συνεργατών (ψυχιάτρων/ψυχολόγων/κοινωνικών λειτουργών) της Γραμμής 10306 του ΕΚΠΑ.
Τα εργαλεία αυτά, θα παρέχουν έγκυρη πληροφορία για τις παρεχόμενες υπηρεσίες, τα θέματα ψυχικής υγείας και επικυρωμένες μεθόδους υποστήριξης. Επίσης θα παρέχουν πρόσβαση σε γεωγραφικά οριοθετημένη πληροφορία (Τομείς Ψυχικής Υγείας, Υγειονομικές Περιφέρειες) για την πρόσβαση στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας μέσω ενός Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών (ΓΣΠ), στο οποίο ένας φιλικός προς τον χρήστη διαδραστικός χάρτης Ψυχικής Υγείας (προσβάσιμος μέσα από την Ιστοσελίδα του έργου) θα τροφοδοτείται με όλα τα αναγκαία δεδομένα για τις παρεχόμενες υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας &Τριτοβάθμιας Ψυχικής Υγείας, τα οποία θα μπορεί με ευχέρεια να εντοπίσει και να αντλήσει ο χρήστης είτε είναι λήπτης υπηρεσιών, είτε επαγγελματίας υγείας ή ψυχικής υγείας κάποιας από τις προαναφερθείσες Μονάδες ή στέλεχος της Γραμμής 10306. Παράλληλα θα διαθέτει και αυτοματοποιημένο σύστημα διαχείρισης αιτημάτων των πολιτών και παραπομπής των υπηρεσιών.
Διαμορφώνεται λοιπόν η Γραμμή 10306 σε μια νέα άμεσα προσβάσιμη πύλη εισόδου στο σύστημα υπηρεσιών ψυχικής υγείας και κοινωνικής βοήθειας, σε 24ωρη βάση, δίνοντας τη δυνατότητα σε όλους τους ενδιαφερόμενους, δωρεάν και χωρίς να δηλώνεται ονοματεπώνυμο – και χωρίς το φόβο για το στίγμα που πολλές φορές έχει η αυτοπρόσωπη παρουσία σε μια μονάδα ψυχικής υγείας ή υπηρεσίας πρόνοιας – να καλέσουν τη γραμμή για να συζητήσουν το μικρό ή μεγάλο πρόβλημα ψυχικής υγείας ή κοινωνικής αρωγής που αντιμετωπίζουν και να λάβουν εξειδικευμένη υποστήριξη, συμβουλευτική και πληροφόρηση από τα στελέχη της Γραμμής. Αυτό περιγράφει τη διαχείριση του κύριου όγκου καλούντων.
Περαιτέρω, από τη φάση αυτή και με τη συναίνεση του καλούντος, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και με συγκεκριμένα κριτήρια, ο καλών θα παραπέμπεται σε ομάδα ειδικών για τηλε-ψυχοθεραπεία ή/και αυτο-ψυχοθεραπεία ή/και σε ομάδα ειδικών για παρέμβαση σε περίπτωση κρίσης. Οι παραπομπές αυτές θα είναι επώνυμες και θα τηρείται για κάθε τέτοια παραπομπή ηλεκτρονικός φάκελος ασθενούς.
Οι χρήστες όλων των παραπάνω θα ανήκουν σε διάφορες κατηγορίες:
- Ψυχικά πάσχοντες που δεν έχουν εισέλθει σε θεραπευτική διαδικασία.
- Ψυχικά πάσχοντες που έχουν εισέλθει σε θεραπευτική διαδικασία.
- Φροντιστές των ψυχικά πασχόντων (για παράδειγμα, μέλη οικογενείας ή ειδικό προσωπικό).
- Ιατροί άλλων ειδικοτήτων, με έμφαση σε περιοχές που δεν υπάρχει μεγάλη διαθεσιμότητα ψυχιάτρων (για παράδειγμα, νησιά, επαρχία ηπειρωτικής Ελλάδας).
- Στελέχη στους Τομείς και στις Μονάδες Ψυχικής Υγείας: Ψυχιατρικά Νοσοκομεία, Ψυχιατρικά Τμήματα στα Γενικά Νοσοκομεία, Κέντρα Ψυχικής Υγείας, Κινητές Μονάδες, Νοσοκομεία Ημέρας, Κέντρα Ημέρας, ΚοιΣΠΕ, τα στελέχη σε όλες τις μονάδες Υγείας καθώς και τα στελέχη στις Υ.Π.Ε. και στο Υπουργείο Υγείας.
- Γενικό κοινό ως προς το βασικό πληροφοριακό υλικό από την χρήση του οποίου θα προκύψουν εξελικτικά και οι κατηγορίες Ι και ΙΙ που αναφέρονται παραπάνω.
Από τον Απρίλιο του 2022 η Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306 γίνεται Εθνική Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306, αφού -με πρωτοβουλία της Υφυπουργού Υγείας αρμόδιας για την ψυχική υγεία Ζωής Ράπτη-, χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Υγείας και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, πλέον με φορέα λειτουργίας την Ομοσποδνία ΑΡΓΩ και επιστημονική υποστήριξη από την Α’ Ψυχιατρική Κλινική ΕΚΠΑ.