Συχνές Ερωτήσεις
Ψυχοθεραπεία από απόσταση
Η ψυχοθεραπεία είναι μια θεραπευτική μέθοδος για ψυχικές παθήσεις, όπου χωρίς την παρέμβαση φαρμακευτικής αγωγής ή άλλης βιολογικής θεραπείας επιχειρείται η μείωση των συμπτωμάτων μιας ψυχικής πάθησης. Στις περισσότερες περιπτώσεις η ψυχοθεραπεία γίνεται μέσω του λόγου, αν και υπάρχουν μορφές θεραπείας που το μέσο που χρησιμοποιείται δεν είναι ο λόγος αλλά η εικαστική έκφραση, η κίνηση του σώματος ή ακόμα και η φυσική άσκηση.
Να σημειωθεί ότι ο όρος ψυχοθεραπεία είναι μια ευρύτερη κατηγορία που περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές θεωρητικές κατευθύνσεις και ακόμα περισσότερες μεθόδους ψυχοθεραπείας. Η Ψυχοδυναμική Θεραπεία, η Γνωσιακή Συμπεριφορική θεραπεία και η Συστημική Θεραπεία είναι ίσως οι τρεις σημαντικότερες σε εύρος και επιστημονικά δεδομένα «σχολές» της ψυχοθεραπείας.
Η ψυχοθεραπεία γίνεται κυρίως από ψυχιάτρους και ψυχολόγους αν και υπάρχει μεγάλη συζήτηση τόσο στην χώρα μας όσο και στο εξωτερικό για το ποιος μπορεί να εκπαιδευτεί και να παρέχει υπηρεσίες ψυχοθεραπείας. Για παράδειγμα συχνά ειδικοί της ψυχικής υγείας όπως είναι κοινωνικοί λειτουργοί, εργοθεραπευτές και ψυχιατρικοί νοσηλευτές έχουν εκπαιδευτεί και παρέχουν ψυχοθεραπεία.
Η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι η κύρια θεραπευτική μέθοδος ή να συμπληρώνει μια θεραπεία που στηρίζεται κυρίως στη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής. Για παράδειγμα οι αγχώδεις διαταραχές, η ήπια και μέσης βαρύτητας κατάθλιψη και ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, οι σωματοποιητικές διαταραχές, οι διαταραχές πρόσληψης τροφής, οι ουσιοεξαρτήσεις και οι διαταραχές προσωπικότητας αντιμετωπίζονται κυρίως με ψυχοθεραπεία ή ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις στα πλαίσια ευρύτερης ψυχοκοινωνικής παρέμβασης. Στη σχιζοφρένεια και τις άλλες ψυχωσικές διαταραχές, στην διάφορες μορφές της διπολικής διαταραχής και στην μέσης και σοβαρής βαρύτητας κατάθλιψη η ψυχοθεραπεία συνδράμει την εφαρμογή βιολογικών θεραπειών όπως είναι η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι πολλές φορές όταν η κατάσταση το απαιτεί, η ψυχοθεραπεία μπορεί να συνδυάζεται με τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής για την καλύτερη αντιμετώπιση της ψυχικής πάθησης. Οι δύο τύποι θεραπείας αποτελούν δηλαδή συμπληρωματικές και όχι ανταγωνιστικές θεραπευτικές παρεμβάσεις.
Να σημειωθεί σε αυτό το σημείο ότι η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει σημαντικά και άτομα που δεν πάσχουν από ψυχική πάθηση αλλά αντιμετωπίζουν δυσκολίες που τους επιβαρύνουν σημαντικά όπως είναι η επαγγελματική εξουθένωση, οι διαπροσωπικές σχέσεις, το πένθος και η απώλεια αγαπημένων προσώπων.
Τα τελευταία έτη λόγω της αύξησης της ταχύτητας σύνδεσης στο Διαδίκτυο και των υφιστάμενων δυσκολιών στην πρόσβαση του πάσχοντα σε κατάλληλες υπηρεσίες ψυχικής υγείας έχει δοκιμαστεί η παροχή ψυχοθεραπείας από απόσταση. Δηλαδή η μεταφορά της εικόνας και του ήχου του θεραπευτή μέσα από το διαδίκτυο. Παλαιότερες υλοποιήσεις ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων μέσω αποστολής μηνυμάτων sms, email ή δωματίων συζήτησης (chat rooms) θεωρούνται πια παρωχημένες καθώς η τεχνολογία επιτρέπει τη διασύνδεση του θεραπευτή και του θεραπευόμενου με τρόπο που να προσομοιάζει περισσότερο την φυσική επαφή.
Η χρήση ψυχοθεραπεία μέσω του Διαδικτύου έχει αυξηθεί σημαντικά το τελευταίο έτος λόγω της πανδημίας του COVID-19 και της ανάγκης για κοινωνική αποστασιοποίηση ή ακόμα και για απομόνωση. Η χρήση όμως το διαδικτύου για την ψυχοθεραπεία έχει εγείρει δύο σημαντικά ερωτήματα.
Το πρώτο είναι είναι αν η χρήση του Διαδικτύου είναι αποτελεσματική οδός για την εφαρμογή της ψυχοθεραπείας. Μέχρι στιγμής τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι η ψυχοθεραπεία μέσω του Διαδικτύου μπορεί να είναι συγκρίσιμα αποτελεσματική με τη κατ’ ιδίαν ψυχοθεραπεία. Η δυσκολία πάντως στο να απαντήσει κανείς με σιγουριά καταφατικά ή αρνητικά σε αυτό το ερώτημα σχετίζεται με το μικρό αριθμό των δημοσιευμένων μελετών, την χρήση κυρίως συμπεριφορικών μορφών της ψυχοθεραπείας στα ερευνητικά πρωτόκολλα καθώς και με επικέντρωση σε συγκεκριμένες ψυχικές παθήσεις όπως είναι οι αγχώδεις διαταραχές.
Το δεύτερο ερώτημα αφορά την ασφάλεια της ιδιωτικότητας της ψυχοθεραπευτικής συνεδρίας και αυτό σχετίζεται τόσο με την χρησιμοποιούμενη πλατφόρμα όσο και με τις συνθήκες στο χώρο του θεραπευτή και του θεραπευόμενου. Να σημειωθεί σε αυτό το σημείο ότι οι συνηθισμένες πλατφόρμες διαδικτυακής επικοινωνίας λόγου και εικόνας που χρησιμοποιούμε για κοινωνικούς, εκπαιδευτικούς και επαγγελματικούς σκοπούς δεν θεωρούνται ότι εξασφαλίζουν ικανοποιητικά το απόρρητο της ψυχοθεραπείας.
Στο πρόγραμμα Ψυχοθεραπείας 10306 οι παραπομπές γίνονται από τη γραμμή 10306 και αφορούν περιστατικά με αυξημένο άγχος, αγχώδεις και συναισθηματικές διαταραχές και αυξημένο φόβο, για τους οποίους κρίνεται ότι μπορεί να βοηθηθούν ουσιαστικά, αν λάβουν ψυχοθεραπεία μέσω διαδικτύου και δεν έχουν πρόσβαση και κάποια τέτοια υπηρεσία ψυχικής υγείας στον τόπο διαμονής τους ή εμποδίζονται, ακόμη και να υπάρχει να μεταβούν σε αυτήν, για σοβαρούς λόγους.
Να σημειωθεί ότι ενώ η χρήση της γραμμής 10306 είναι ανώνυμη η παροχή ψυχοθεραπείας μέσω διαδικτύου δεν είναι ανώνυμη. Για κάθε περιστατικό θα δημιουργηθεί ιατρικός φάκελος, όπως ακριβώς γίνεται και για κάθε περιστατικό σε μια υπηρεσία. Θα καταγράφεται δηλαδή γραπτά και το αρχείο της παρακολούθησης θα φυλάσσεται στη μονάδα ψυχοθεραπείας της Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής ΕΚΠΑ του Αιγινητείου Νοσοκομείου.
Η διαδικασία που θα ακολουθείται θα είναι η εξής: Θα ζητείται η συναίνεση του καλούντος και, εφόσον συναινέσει, θα σημειώνεται το όνομα και το τηλέφωνό του, θα γίνεται παραπομπή στον υπεύθυνο Κοινωνικό Λειτουργό της ομάδας ψυχοθεραπείας, που θα κάνει την υποδοχή και την αρχική αξιολόγηση, και μετά θα ανατίθεται σε κάποιον από τους ψυχολόγους-ψυχοθεραπευτές για να ξεκινήσει η ψυχοθεραπευτική διαδικασία.
Κάθε ψυχοθεραπευόμενος θα έχει δυνατότητα περίπου 8 συνεδριών ψυχοθεραπείας και κατά περίπτωση, αν χρειαστεί, θα υπάρχει δυνατότητα μεγαλύτερου αριθμού συνεδριών.
Δεν μπορούν να παραπεμφθούν για ψυχοθεραπεία μέσω διαδικτύου περιστατικά ψύχωσης, διπολικής διαταραχής σε υποτροπή, σοβαρής κατάθλιψης και ουσιοεξάρτησης.