«Ένα Ταξίδι κάπως Διαφορετικό»
Πολλές φορές έχουμε σκεφτεί να ξεκινήσουμε ψυχοθεραπεία και άλλες τόσες φορές το «σταματάμε».
Γιατί;
Είναι ο οικονομικός παράγοντας που μας εμποδίζει ή ξεπροβάλλουν σκέψεις όπως “μπορώ να λύσω μόνος τα προβλήματα μου”, “δεν χρειάζομαι ψυχοθεραπεία, έχω τους φίλους μου”, “πώς θα ανοίξω την ψυχή μου σε κάποιον ξένο;”.
Σίγουρα ο οικονομικός παράγοντας είναι σημαντικός, είναι όμως πραγματικός; Αφ’ ης στιγμής υπάρχουν δημόσιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας που παρέχουν δωρεάν συνεδρίες σε όσους έχουν ανάγκη, βραχύχρονης ή μακρόχρονης διάρκειας. Και πόσο μάλλον που μπορούμε να απευθυνθούμε στη Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306, προκειμένου να αναζητήσουμε συμβουλευτική υποστήριξη ή και για να ζητήσουμε πληροφορίες αναφορικά με δομές και φορείς ψυχικής υγείας.
Η ψυχοθεραπεία είναι εφικτή πια για όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας, οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης.
Παρόλα αυτά, αν και σήμερα δεν αποτελεί τόσο μεγάλο ταμπού, αν και η έννοια του ψυχολόγου έχει γίνει πλέον ευρέως γνωστή, φαίνεται πως οι άνθρωποι ακόμη αμφιταλαντεύονται όταν προσπαθούν να αποφασίσουν αν θα κάνουν το μεγάλο βήμα να ξεκινήσουν ψυχοθεραπεία. Είναι η άγνοια που προκαλεί αυτές τις σκέψεις δισταγμού ή ο φόβος για το τι θα γίνει;
Τι θα γίνει; Τι φανταζόμαστε άραγε;
Μου αρέσει να σκέφτομαι την ψυχοθεραπεία σαν ένα «ταξίδι», ένα ταξίδι κάπως διαφορετικό από εκείνα που έχουμε συνηθίσει, λίγο μεγαλύτερο σε διάρκεια, πότε με ηλιοφάνεια, πότε με βροχές και καταιγίδες και άλλοτε με φουρτούνες. Στο τέλος, όμως αυτού του ταξιδιού επικρατεί γαλήνη, καθαρότητα και ησυχία!
“Σκοπός της ψυχοθεραπείας είναι να ελευθερώσει τους ανθρώπους” ισχυρίζεται ο Rollo May. Θα μετέφραζα αυτή τη φράση ως «ξεμπέρδεμα», απελευθέρωση από στρεβλώσεις του παρελθόντος, δηλαδή από μπερδεμένες σκέψεις, χωρίς να ορίζεται το «ποιος είμαι, πού πάω και γιατί, κάθε φορά», που έχουν ως αποτέλεσμα σύγχυση νου, θολή σκέψη, ενοχές, αρνητικές σκέψεις, «πρέπει»… και όλα εκείνα που δεν μας αφήνουν να ζούμε το παρόν ως πραγματικά ελεύθεροι.
Κατά τη ψυχοθεραπευτική διαδικασία, στόχος αποτελεί, μέσα από τη δημιουργία μιας σχέσης εμπιστοσύνης, μιας θεραπευτικής συμμαχίας ανάμεσα στον θεραπευόμενο και τον θεραπευτή, ο θεραπευόμενος να μπορεί να μιλήσει στον εαυτό του με ειλικρίνεια, να αναγνωρίσει τα πραγματικά συναισθήματα του και από εκεί να καταλάβει τον εαυτό του και να τον ορίσει.
Η ερώτηση “πείτε μου, τι να κάνω;”, την οποία όλοι οι θεραπευτές έχουν ακούσει, σίγουρα δεν θα λάβει απάντηση. Ο ψυχοθεραπευτής δεν είναι ο άνθρωπος που θα λύσει τα προβλήματα μας, αλλά εκείνος που θα μας βοηθήσει να δούμε το πρόβλημα, να βρούμε τους συσχετισμούς, να «κλάψουμε» για αυτό, να αντέξουμε και τότε να μπορούμε ξεκάθαρα να δούμε τι θέλουμε να κάνουμε και τι δεν θέλουμε.
Είναι κάπως παράδοξο το γεγονός ότι, όταν πονάει ένα μέρος του σώματος μας, επισκεπτόμαστε τον ανάλογο ειδικό, προκειμένου να ανακουφιστούμε από τα συμπτώματα και να λάβουμε θεραπεία, ενώ όταν πονάει η ψυχή μας έχουμε την πεποίθηση ότι θα γιατρευτεί μόνη της και διστάζουμε να απευθυνθούμε στον ψυχολόγο, ψυχοθεραπευτή ή ψυχίατρο. Ξεχνάμε, όμως, ότι η ψυχική υγεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη σωματική.
Μας τρομάζει το παρελθόν; Φοβόμαστε να το «σκαλίσουμε» και προτιμούμε να προσπερνάμε ό,τι μας ενοχλεί προσπιούμενοι ότι δεν μας ταλαιπωρεί, δεν μας ταλανίζει. Είναι όμως όντως τόσο τρομακτικό; Δεν ενέχει και ό,τι μας έφερε στο σήμερα: τα βιώματα μας, ο τρόπος που μεγαλώσαμε, οι εμπειρίες που ζήσαμε, θετικές και αρνητικές, οι σχέσεις με τους γονείς μας, οι παιδικές μας αγωνίες, δεν συναποτελούν αυτό που διαμόρφωσε ό,τι είμαστε σήμερα;
Για να αφήσουμε το παρελθόν όντως «στο παρελθόν», πρέπει πρώτα να ανακαλύψουμε πώς αυτό μας επηρεάζει, πώς καθοδηγεί τη σκέψη μας και τη συμπεριφορά μας. Πολλές φορές ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον ίδιο μας τον εαυτό και αδυνατούμε να κατανοήσουμε τους λόγους που μας οδηγούν να σκεφτόμαστε, να αισθανόμαστε και να συμπεριφερόμαστε με βάση ορισμένα μοτίβα. Μέσα από την καλλιέργεια της αυτοπαρατήρησης στο ασφαλές περιβάλλον της ψυχοθεραπείας θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε και αντιδράμε, θα αποδεχτούμε πλευρές μας συνδεόμενες με βιώματα και τότε μόνο μπορούμε να το έχουμε ως «παρελθόν»! Και μόνο τότε μπορούμε να εξελισσόμαστε και να απολαμβάνουμε ό,τι γινόμαστε!
Και μόνο τότε μπορούμε να αποδεχόμαστε και τους άλλους για ό,τι είναι και ό,τι δεν είναι!
Στη συνέχεια η αποδοχή του εαυτού συνεπάγεται και ανάληψη ευθυνών, που αυτονόητα κατόπιν οδηγεί στη λήψη αποφάσεων βάσει συνειδητών επιλογών!
Ξεκαθαρίζοντας η σύγχυση του νου και της ψυχής ξεκαθαρίζει και ο τρόπος που «ακούμε» το σώμα μας και τις ανάγκες του! Έτσι συμπτώματα όπως πόνος, σωματοποιημένο άγχος, κρίσεις πανικού, κ.λπ., γίνονται σιγά σιγά αντιληπτά ως εκφράσεις του εσωτερικού μας μπερδέματος και είναι πιο εύκολο να αντιμετωπιστούν και να «θεραπευτούν».
Ακούγεται συχνά «μην κλαις», «μη θυμώνεις» και κάθε φορά αναρωτιέμαι «ΓΙΑΤΙ;». Σαν να έχει ξεχαστεί η φυσιολογικότητα των συναισθημάτων κάθε κατεύθυνσης! Η λύπη και ο θυμός είναι συναισθήματα εξίσου σημαντικά με τη χαρά. Πώς μπορεί ένας άνθρωπος να αισθάνεται ολοκληρωμένος, ελεύθερος και πραγματικά ευτυχισμένος, όταν δεν μπορεί να εκφραστεί ελεύθερα ή δεν έχει μάθει να αναγνωρίζει τα συναισθήματα του και να νιώθει άνετα να τα εκφράζει;
Η ψυχοθεραπεία, λοιπόν, μας επιτρέπει να έρθουμε σε επαφή με τα συναισθήματα μας, να τα βιώσουμε, να κατανοήσουμε την προέλευση τους, το πώς επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας, πότε μας υπηρετούν λειτουργικά και πότε όχι, και να μάθουμε να τα διαχειριζόμαστε πριν μας κατακλύσουν. Αποτελεί λοιπόν και μια διαδικασία συναισθηματικής αγωγής.
Συγχρόνως, μέσα στο πλαίσιο της ψυχοθεραπευτικής σχέσης έχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε και άλλες πλευρές του εαυτού μας, να διερευνήσουμε τις δυνατότητες μας και να αναπτύξουμε νέες δεξιότητες να διαχείρισης προβλημάτων καθημερινότητας. Εν ολίγοις «παίρνεις τη ζωή σου στα χέρια σου»!
Τέλος, ένα επιπρόσθετο κέρδος της ψυχοθεραπείας είναι η άσκηση στο «σχετίζεσθαι» με όρους ειλικρίνειας και διαφοροποίησης. Ο τρόπος με τον οποίο σχετιζόμαστε με τον θεραπευτή στην ατομική ψυχοθεραπεία, καθώς και ο τρόπος σύνδεσης με τα μέλη της ομάδας και τον θεραπευτή στην ομαδική ψυχοθεραπεία θα μας καθρεφτίσει γρήγορα πλευρές του εαυτού μας και θα αναδείξει μοτίβα συμπεριφορών που μας κάνουν να υποφέρουμε και να δυσλειτουργούμε στη σχέση με τον εαυτό μας και με τους άλλους γύρω μας.
Αν αισθάνεσαι, λοιπόν, ανήσυχος/η, παγιδευμένος/η, αν οι δυσκολίες σου επηρεάζουν την καθημερινότητα σου, αν βιώνεις συναισθηματικό πόνο, πένθος, αν παλεύεις με δυσλειτουργικές, επώδυνες εμπειρίες (βία, κακοποίηση, κ.λπ.), αν αντιμετωπίζεις θέματα σχέσεων ή σεξουαλικά προβλήματα, αν υποφέρεις από ψυχικές διαταραχές ή αν απλά αναζητάς προσωπική ανάπτυξη και ενημερότητα, αυτογνωσία και επιθυμείς να μάθεις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, τότε μη διστάσεις να ξεκινήσεις το ταξίδι της ψυχοθεραπείας!
Απαιτείται απλώς χώρος, χρόνος, υπομονή και επιμονή!
“Η ψυχοθεραπεία, μία από τις μεγαλύτερες και πιο ανταποδοτικές περιπέτειες, μπορεί να φέρει μαζί της τα βαθύτερα συναισθήματα προσωπικής αξίας σκοπού και πλούτου στη ζωή”, Eda LeShan
Στυλιανή Πιτσινή
Ψυχολόγος BSc, Εκπ. Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία